Aðferðafræðilegur vandi við kannanir á áfengisneyslu : samanburður á niðurstöðum póstkönnunar 1984 og símakönnunar 1985

The results from a postal survey of alcohol use and abuse in Iceland in 1984 are compared to that of a telephone survey in 1985. The latter gave a higher overall response rate with fewer questions left unanswered. But there is a tendency for minimising problems and probably also for guessing and using less precise measures than in the postal survey in order to get over with the interview as fast as possible. Thus, the postal survey may in some respects give better information of the use and abuse of alcohol in spite of lower response rate. But the higher reponse rate and the manner in which people respond to the telephone survey contributes to a better estimate of the total consumption.
Í greininni er fjallað stuttlega um aðferðafræðilegan vanda í sambandi við kannanir á áfengisneyslu og misnotkun. Svipaður vandi getur verið uppi ef kanna á ýmis viðkvæm atriði í lífi fólks. Vandinn er athugaður frekar með því að bera saman nokkrar niðurstöður úr tveimur nýlegum könnunum á áfengisneyslu, annars vegar bréflegri póstkönnun frá 1984, og hins vegar símakönnun Hagvangs, sem framkvæmd var ári síðar. Í símakönnuninni, sem var hluti af spurningavagni Hagvangs, voru mun færri spurningar um áfengi en hins vegar var spurt um ýmislegt annað óviðkomandi. Hærra svarhlutfall fékkst með símakönnuninni, bæði í heild og við einstökum spurningum sem hægt var að svara með einu orði, en tilhneiging var til að gera minna úr vandamálum og e.t.v. til að giska á þægilegar tölur. Þrátt fyrir lægri svarprósentu og meira innra brottfall gefur póstkönnunin líklega réttari mynd af neysluvenjum og misnotkunareinkennum, en niðurstöður símakönnunarinnar varðandi heildarneysluna eru mun nær því sem kemur fram í söluskýrslum.